Unutulma hakkı, kişinin internet arama sonuçlarında kendisi ile ilgili çıkan verilerin silinmesini veya erişimin engellenmesini isteme hakkıdır. Bu yazıda, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında unutulma hakkının ne olduğu, nasıl kullanıldığı ve hangi koşullarda geçerli olduğu anlatılmaktadır.

İnternet, günümüzde insanların kişisel ve mesleki hayatlarının önemli bir parçası haline gelmiştir. İnternet üzerinden yapılan her türlü faaliyet, kişisel verilerin oluşmasına ve kaydedilmesine neden olmaktadır. Bu veriler, kişinin özel hayatına, kişilik haklarına, mesleki itibarına ve güvenliğine ilişkin hassas bilgiler içerebilir. Bu nedenle, kişisel verilerin korunması, temel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir.

Kişisel verilerin korunması, Türkiye’de 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (Kanun) ile düzenlenmiştir. Kanun, kişisel verilerin işlenmesinde kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri ile uyacakları usul ve esasları belirlemiştir. Kanun, aynı zamanda, kişisel verileri işlenen gerçek kişilere (ilgili kişi) birtakım haklar tanımıştır. Bu haklardan biri de unutulma hakkıdır.

Unutulma hakkı, kişinin internet arama sonuçlarında kendisi ile ilgili çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi gibi verilerin artık internet arama sonuçlarında çıkmamasını isteme hakkıdır. Diğer bir tanımla unutulma hakkı; kısaca hukuka uygun içeriğin arama motorlarında listelenmemesini talep hakkıdır. Unutulma hakkını kişilik haklarının korunmasına ilişkin olarak temel talep hakkından ayıran nokta; unutulma hakkının yöneldiği içeriğin internet ortamında bulunmasının hukuki ve meşru bir sebebe dayanıyor olmasıdır. Unutulma hakkının kullanılması ile internet ortamında hukuki olarak meşru şekilde yer alan içeriğe artık arama motorlarında ulaşılamıyor olması sonucu ortaya çıkacaktır.

Unutulma hakkı, Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) madde 17’de düzenlenen bir hak olmakla birlikte Türk mevzuatında açıkça yer almamaktadır. Ancak, Kanun’un kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hale getirilmesinin düzenlendiği 7. maddesi ve kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme hakkının da yer aldığı ilgili kişinin haklarının düzenlendiği 11. maddesi unutulma hakkının yerine getirilmesine ilişkin araçlara dayanak teşkil etmektedir.

Bu yazıda, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında unutulma hakkının ne olduğu, nasıl kullanıldığı ve hangi koşullarda geçerli olduğu anlatılmaktadır.

Unutulma Hakkının Kapsamı ve Koşulları

İlgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin, kişisel veri niteliğinde olması. Kişisel veri, Kanun’un 3. maddesine göre, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade etmektedir. Dolayısıyla, ilgili kişinin adı, soyadı, fotoğrafı, mesleği, eğitimi, sağlık durumu, siyasi görüşü, cinsel yönelimi gibi bilgiler kişisel veri olarak kabul edilmektedir.
İlgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin, ilgili kişinin özel hayatına, kişilik haklarına, mesleki itibarına veya güvenliğine zarar vermesi veya verme ihtimalinin bulunması. Bu zararın somut veya potansiyel olması, maddi veya manevi olması fark etmemektedir. Örneğin, ilgili kişinin geçmişte işlediği bir suçun, internet arama sonuçlarında çıkması, ilgili kişinin özel hayatının gizliliğine, kişilik haklarına ve mesleki itibarına zarar verebilir.
İlgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin, ilgili kişi tarafından açıkça rızası olmadan veya kanunlarda öngörülen bir sebep bulunmadan işlenmesi. Kanun’un 5. maddesine göre, kişisel verilerin işlenmesi için ilgili kişinin açık rızasının alınması esastır. Ancak, Kanun’un aynı maddesinin ikinci fıkrasında, açık rıza aranmaksızın kişisel verilerin işlenebileceği haller sayılmıştır. Bu haller şunlardır:

1. Kanunlarda açıkça öngörülmesi.
2. Fiili imkansızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.
3. Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması.
4. Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması.
5. İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.
6. Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması.
7. İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.

Bu hallerden birinin varlığı halinde, ilgili kişinin açık rızası olmadan da kişisel verileri işlenebilir. Ancak, bu durumda da ilgili kişinin unutulma hakkını kullanabilmesi için, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin, ilgili kişinin özel hayatına, kişilik haklarına, mesleki itibarına veya güvenliğine zarar vermesi veya verme ihtimalinin bulunması gerekmektedir. Yani, ilgili kişinin kişisel verilerinin işlenmesine kanuni bir sebep bulunsa bile, bu verilerin internet arama sonuçlarında çıkması ilgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine orantısız bir şekilde zarar veriyorsa, ilgili kişi unutulma hakkını kullanabilir.

Unutulma Hakkının Kullanılması ve Sonuçları

Unutulma hakkını kullanmak isteyen ilgili kişi, öncelikle internet arama motoru sağlayıcısına (Google, Bing, Yandex vb.) başvurmalıdır. Başvuruda, ilgili kişi, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin hangileri olduğunu, neden silinmesini veya erişimin engellenmesini istediğini, bu verilerin kendisine nasıl zarar verdiğini veya verebileceğini açıkça belirtmelidir. Ayrıca, ilgili kişi, kendisi ile ilgili doğru ve güncel verilerin internet arama sonuçlarında çıkmasını isteyebilir.

İnternet arama motoru sağlayıcısı, ilgili kişinin başvurusunu değerlendirmekle yükümlüdür. Bu değerlendirme sırasında, internet arama motoru sağlayıcısı, ilgili kişinin unutulma hakkı ile kamunun bilgi edinme hakkı arasında bir denge kurmalıdır. Bu denge, her somut olayın özelliklerine göre değişebilir. Örneğin, ilgili kişinin siyasi, ekonomik veya toplumsal bir konumda olması, ilgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kamunun bilgi edinme hakkı kapsamında değerlendirilmesine neden olabilir. Bu durumda, ilgili kişinin unutulma hakkı talebi reddedilebilir.

İnternet arama motoru sağlayıcısı, ilgili kişinin başvurusunu kabul ederse, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin silinmesini veya erişimin engellenmesini sağlamalıdır. Bu işlem, sadece internet arama motoru sağlayıcısının kendi arama sonuçlarını etkileyecektir. Yani, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kaynağı olan web sitelerinde veya sosyal medya platformlarında bu verilerin silinmesi veya erişimin engellenmesi söz konusu olmayacaktır. Bu nedenle, ilgili kişi, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kaynağı olan veri sorumlularına da başvurarak, verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteyebilir. Bu başvuru, Kanun’un 11. maddesinde düzenlenen kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme hakkı kapsamında değerlendirilecektir.

İnternet arama motoru sağlayıcısı, ilgili kişinin başvurusunu reddederse, ilgili kişi, bu karara karşı Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na (Kurul) şikayette bulunabilir. Kurul, ilgili kişinin şikayetini inceleyerek, internet arama motoru sağlayıcısına verilerin silinmesi veya erişimin engellenmesi yönünde karar verebilir. Kurul’un kararları, idari yargıda iptal davası açılmak suretiyle denetlenebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Unutulma hakkı, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin tamamen silinmesini sağlar mı?

Hayır, unutulma hakkı, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin tamamen silinmesini sağlamaz. Unutulma hakkı, sadece internet arama sonuçlarında çıkan verilerin ilgili kişi tarafından arandığında görünmemesini sağlar. Bu veriler, internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kaynağı olan web sitelerinde veya sosyal medya platformlarında halen bulunabilir. Bu verilerin tamamen silinmesi için, ilgili kişinin veri sorumlularına da başvurması gerekir.

Unutulma hakkı, herkes tarafından kullanılabilir mi?

Hayır, unutulma hakkı, herkes tarafından kullanılamaz. Unutulma hakkının kullanılabilmesi için, ilgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kişisel veri niteliğinde olması, ilgili kişinin özel hayatına, kişilik haklarına, mesleki itibarına veya güvenliğine zarar vermesi veya verme ihtimalinin bulunması ve ilgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin ilgili kişi tarafından açıkça rızası olmadan veya kanunlarda öngörülen bir sebep bulunmadan işlenmesi gerekmektedir. Ayrıca, unutulma hakkı, ilgili kişinin unutulma hakkı ile kamunun bilgi edinme hakkı arasında bir denge kurulmasını gerektirir. Bu nedenle, ilgili kişinin siyasi, ekonomik veya toplumsal bir konumda olması, ilgili kişinin unutulma hakkı talebinin reddedilmesine neden olabilir.

Unutulma hakkı, sadece Türkiye’de geçerli midir?

Hayır, unutulma hakkı, sadece Türkiye’de geçerli değildir. Unutulma hakkı, Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) madde 17’de düzenlenen bir hak olmakla birlikte, Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerde de uygulanabilir. Örneğin, Avrupa Adalet Divanı’nın 2014 yılında verdiği bir kararda, Google gibi internet arama motoru sağlayıcılarının, Avrupa Birliği vatandaşlarının unutulma hakkı taleplerini değerlendirmekle yükümlü olduğu belirtilmiştir. Bu karar, Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerde yaşayan Avrupa Birliği vatandaşlarının da unutulma hakkını kullanabileceği anlamına gelmektedir.

6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Unutulma Hakkı Nedir: Sonuç

Unutulma hakkı, kişinin internet arama sonuçlarında kendisi ile ilgili çıkan verilerin silinmesini veya erişimin engellenmesini isteme hakkıdır. Bu hakkın kullanılabilmesi için, ilgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin kişisel veri niteliğinde olması, ilgili kişinin özel hayatına, kişilik haklarına, mesleki itibarına veya güvenliğine zarar vermesi veya verme ihtimalinin bulunması ve ilgili kişinin internet arama sonuçlarında çıkan verilerin ilgili kişi tarafından açıkça rızası olmadan veya kanunlarda öngörülen bir sebep bulunmadan işlenmesi gerekmektedir. Ayrıca, unutulma hakkı, ilgili kişinin unutulma hakkı ile kamunun bilgi edinme hakkı arasında bir denge kurulmasını gerektirir.

İçindekiler